BACENG babathang mabungkar elong. Esare ban-sabban barumana lencak, korse, ka attassa jurung tadha’ tekos mate. Elong ta’ ambu ngo’-serngo’an. Bau nyarowap e lowar e dhalem ban pamengkang. Se paleng nyerga’ e temorra roma e eddi’anna dhaporra Bi’ Marhame.

Esemprot sakabbiyanna pangkeng ngangguy om-ro’om tape ta’ nyokot. Badhana sajan lengnget bau acampor ro’om. Laen pole ban Ilmiyah, e konco’na elongnga ekorabi minnya’ ro’om malathe, minnya’ se tadha’ alkoholla. Rajana mara pol-empolan minnya’na emma’, bilan melle ka oreng aedder.

***

Ilmiyah na’-kana’ para’ dibasa, asakola kellas settong tsanawiyah.

Bannya’ ngoca’ babaji’ se lahirra lahir nyongsang copana mandi mon ba-nambai reng sake’, ampo bannya’ tangkep. Tape ta’ kenneng paksa, kodu kencengnga dibi’.

Pareppa’na osom panja’an, emma’ songkan sera salaja terros ka pepe bara ngornyang. Ngadhudhu re-saare lem-samalem. Kakabbi petoduna oreng elakone. Badha ngoca’ soro korabi dhaunna dada’bung ban minnya’ kalettek, soro nyontheng nyaba’ ancak e padduna partellon berrit bannya’ setanna, menta japa ka reng kaempa sampe’ egiba ka dokter disa, tape sajan panas ka orengnga. Adha’ se nyokoda.

Ilmiyah gi’ omor ra-kera 5 taon, cacana ta’ ontas pellat ta’ pase ngoca’ r ban s. Etemmo cellep pepena emma’ kopo ekorabi copa. Pangrasana ka emma’, pepe ban serana cellep ngaseyer mara se eseram aeng es. Kasokanepon Se Kobasa, panyongkanna emma’ alaonan olle dhammang. Bannya’ keya reng ta’ parcaja senga ta’ emma’ dibi’ se atotoran.

Lahir nyongsangnga Ilmiyah bak sara. Tengnga malem teppa’ malem Ahad kalebun pe-seppena reng tedhung jangrek ngerrek e padduna pakeban, kata’ ngaseldung e saba lao’anna roma. Eppa’ nyondhang emma’. Emma’ aserro nyelo teng-keltengan. Sokona babaji’na kalowar salaja. Eppa’ ban emma’ eparenge tennang paggun ta’ ajaga’an. On-laon eppa’ naja’ sokona se salaja, emma’ nyotok padha’aranna dhari attas bantalla epatenggi. Lebat saejjam kalowar babaji’ babine’ ceccer tamonena, baji’na ta’ nanges. Eppa’ gupo ngone’e dhukon parana’an.

Nanges ngaceyak saellana etabbuwi cenneng ban dhukonna. Petotor reng kona, le-palena babaji’ ta’ nanges etabbuwi cenneng parabut dhari konengan.

Marena Ilmiyah elahirragi, eppa’ nyabis ka keyae Banyuwangi. Menta nyama tor pandu’a, malar moga melo tampessa kacellebbanna keyae daddiya ana’ se ngabakte.

***

Monyena koceng ngakareyong, bu-obuwanna lebbi satengnga lusin cora’ ban barnana acem-macem. Badha se barna pote bunto’na celleng, bu-abu dhabuk, ngeppor pote molos, se paleng lebur koceng bine’ lorek koneng bulu tello’ bulu dhasarra pote toltol coklat towa.

Sabban reng lebat nangale’e kocengnga se reya kakabbi ngalem, sakeng panyaleyanna polana babine’. Oreng bannya’ ta’ endha’ ka koceng bine’ merdi. Ta’ laten ka budhu’na. Sampe’ Ilmiyah ngala’ pil KB-na emma’ epepes ecampor ban enomma, ta’ nyokot. Olle dhubulan abudhu’ tello’an. Margana pajat rangrang badha koceng lake’ bulu tello’, ampo ta’ melo ekakan korbina.

Kadhang emma’ semmo peggel, ta’ nampek tatangga jau otaba semma’ laju ta’ ker-pekkeran. Polana Ilmiyah lebur ka koceng, bannya’ oreng mowang esaba’ e temorra tabingnga dhapor. Ate noro’ ngennes badha ebundu’ palastik celleng sokona etale’e gadebbung. Ilmiyah nanges sambi eemban, adaribisan bila’na kocengnga.

Emma’ se ta’ magiya arabat koceng se ebuwang oreng ta’ mangga ka tangessa Ilmiyah. Enga’ gi’ bilan lem-malem e jalan perna nemmo budhu’na koceng dhari bengkona oba’, napa’ ka bengko ojan. Ilmiyah ta’ tedhung sampe’ ka tarhem nanges rung-dharungan, memejil ca’na baramma’a mon cellep ban dhimma se ngaoba. Sela ejellassagi ja’ kocengnga badha korbina tako’ teppa’ ka obuwanna oreng mangkana ta’ laju egiba mole. Ta’ ngodhili sakabbin basa, matana bako’ nong-konongan se nanges.

Enga’-kaenga’e ca’na emma’ mon etalese’ dhari bangaseppo Ilmiyah ngala’ ka juju’ leburra ka koceng ta’ kappra sampe’ dila tedhunga esosowe.

Mon ngedhingagi caretana Ilmiyah lebur ka koceng kadhang agella’, kadhang aba’ noro’ neser. Lamba’ ra-kera omor 6 taon, Ilmiyah andhi’ koceng lake’ lebur buluna alos burnyo alebbidan ban koceng pandhalungan. Ta’ etemmo pole gu-laggu temmo mate sokona gerra, matana mancellek, colo’na anganga, jailla ngalopok. Matena dadak sakala ta’ sake’ sabellunna. Menorot sangka’an tapapak ka racon ompanna tekos e tatangga.

Ilmiyah nanges ngalebadi, nyoro eppa’ nyare kompana sapedha. Colo’na kocengnga soro kompa soro berri’ nyaba. Dhari santa’na tangessa sampe’ elabat bala tangga ta’ mangga ka cerrengnga. Badha se agella’an, pekkerra gun-engguna ngen-angenna na’-kana’.

***

”Dha’emma ta’ enggi kocengnga Ilmiyah se lorek?” Emma’ atanya ka eppa’ sambi nyare peltong ngare’a pakanna empe’.

”Bikan gi, molae dhulumanna ro, bula pon ta’ nangale galimba’na,” eppa’ nyambit sambi nyuluwagi sadha’ pangare’ se buru mare egangse.

”Napena dhulumanna, ja’ reng pon pa’areyan tadha’ mole. Orengnga posang. Badhana se esorne’ somor, songay, ban jurungan e bara’anna. Dhatengnga asakola ta’ kocapa se ngakana, emo’ nyare koceng.”

”Gani pole mon elanga, ta’ kera ta’ panyake’.”

Agarennongan rembagga eppa’ ban emma’. Ta’ mare lekka’ se akandha Bi’ Marhame pang-tagapang ka taneyan nyekot bingkeng noding nyonger ka emma’. Emma’ dumeggen ta’ metto saot.

”Mangkana apa, ja’ lebur bu-obuwan mon ta’ omes ma’ ta’ pate masennep tatanggana. Dila badha pa-apa’an laju dhung-mabindhung.”

”Tore alonggu gallu ka palemper, Bi’, badha napa saongguna?”

Emma’ pote olay ngetek agaledder. Sadha’na eocol sala. Ebarangko ban eppa’. Epatoju’ ka paspasan. Bi’ Marhame paggun se nyacam atanya Ilmiyah.

”Ma’ gi’ ta’ tao ba’na? Jarowa’ kocengnga Ilmiyah mate e babana ro-tarona engko’. Bauna abaleyemman pas ba’na laju o-mata’tao, ta’ ebendhem babathangnga. Kan iya apa ja’ bur-lebur nompo’ koceng.”

”Enggi saporana, kaula ta’ oneng, esangka patena tekos se bau bari’ mola. Mon senga oneng ja’ kocengnga Ilmiyah mate paggun ebendhem,” emma’ nyaot re-lere, sowarana ngetter.

”Sakeng ta’ aneyat ba’na. Ja’ reng la tao bari’ mola bau se ta’ esare.”

Se elajja’a, babategga Bi’ Marhame la ekataowe badhana tatangga ekamoso. Mon acaca ta’ ker-pekkeran, poko’ legga dhadhana dibi’. Eppa’ ban emma’ ta’ tao esokerre polana ta’ toman alajjai. Bilan tao ngacaca eppa’ ban emma’, sampe’ eppa ban emma’ ekagila-gila, noro’ babalanna sapa, dha’emma se aguru, polana sapedha motorra kaka’ nabbra’ koceng e lorong. Kocengnga ebundu’ kalambina. Ka bengko ebendhem esalameddi ban eppa’. Nyoppre salamet kabudhina. Menorot Bi’ Marhame kalero, basana. ”Ma’ kose ngabula ka koceng.”

Ta’ acaca pole eppa’ se pajat kalem. Padhana gendhang mon ta’ etabbu ta’ amonye. Ngala’ landhu’ ka ro-taro entar ka pamengkangnga Bi’ Marhame. Teppa’ kocengnga Ilmiyah se bulu tello’ mate ta’ etemmo. Ajenter aolo bara’, mowana salbi. Paleng mate mare abuwang ban lambanna. Tabu’na bucco’ ekaromo’ ola’, cethak ban bunto’na kerreng kare tolangnga. Ta’ nyangka ja’ mate, biyasana pajat seggut ta’ mole. Lebur noro’ bunte’ koceng lake’ san-kessanagi.

Palang ta’ koduna reng tapaleco’. Egigiri oreng karana ta’ taona aba’ rassana lebbi pelles ka ate.

Ilmiyah moguk dhalem pangkengnga. Koceng man-emananna kare lampadda. Saminggu ta’ asakola. Panyake’ tipessa modhal. Ngobus papanassa.

 

Tangerang, Februari, 2020

*USWATUN HASANAH Lulusan MI kantos MA Miftahul Ulum Tang-Batang tor STITA Sumenep. Toman ajar sakanca’an e UKM Komunitas Pelar STITA Sumenep tor Lembaga Kajian Seni Budaya Pangesto Net­_Think Community Sumenep. Sanja’na badha e buku Lanceng Paraban Ganja (2010).

*Carpan Paneka terbi’ e Radar Madura, 28-06-2020