BAKTO ghi’ ardâm, rѐng tanina la padâ mangkat ka sabâ bi’ dhibi’ sѐbâng. Ta’lóppaѐ arѐ’, pѐtók, bάn landu’ sѐ ѐkѐbά. Mosѐm nѐmor satѐya rѐya bάnya’ órѐng namѐn bhάko. Kabhάrrά arghάna bhάko ta’ѐnga’ taón-taón sabbhάna. Artѐna bάdά kaóngghάάn. Namóng sѐttóng bάktó ghi’ghulagghu sara rówa, Ra’op ngѐding jhά’ rѐng tani bάnya’akómpól nѐng makam. La takó’ bάdά pa-apa Ra’op ѐntar kѐya. Bhάndhάr óngghu bilά ѐkѐntarѐ. Dάdάna Ra’op la ngitѐk takóen kadhάddhiάn musibά pólѐ. Pólana ri’bάriin bάdά órѐng ngarѐ’ sѐ ѐkѐkkѐ’ ólar, matѐ.
“Bάdά
apónapa neka, Nóm?,” Ra’op atanya ka órѐng sѐ apól kómpól ghellά’. Órѐng sѐ
ѐtanyaaghi só Ra’op pagghun cacana dhibi’ ta’ ngimóngi. Saѐllana bάk abit pas
nguca’Nóm Ahmad.
“Enjâ’ tadâ’
apa Cong, ta’ usa kóbâtѐr,” sambhitdhâ Nom Ahmad.
“Bhunten Nom,
takó’mi’bâdâ pa’napaan ka’rówa, ngan sѐbilâ’nah” ca’na Ra’op
“Oiyâ…
dâ’râmma sѐbilâ’na ró Cóng, can bâ’na só eppaѐn sѐ nólónge ngatѐng mayyidhâ Nóm
Nikrana?” cakancana Nom Ahmad lapadâ ngabâs ka Ra’op kabbhi.
“Lѐrrѐs,
Nom!”
“Món can
cacana órѐng, bâdâ sѐ nguca’ Nóm Nikrana ruwa matѐ ѐtѐngnga paló’na bhâkóna,
bâdâ sѐ nguca’ ѐtabunna, pas bâdâ sѐ nguca’ matѐ neng ghântóngan, sѐ dimma sѐ
bândhâr, Cong?” ca’na Nom Ali.
“Sala
kabbhi cacana órѐng, Nóm. Nóm Nikra matѐ kaessa tѐppaѐn ngarѐ’ rѐbbhâ ѐ tѐmóra
lapangan bal. lѐbbi tѐppaѐn nѐng mór laóón kan dhuwâ’”
“Nѐsѐrra binina
sala wa’ghi’dung-ngandung. Cѐ’astabâna” Nóm Samsol nangghâbhi.
“Yά dhina
rah la, pabâliaghi ka takdirrâ sѐ kóbâsa. Pa’ apa’ah neng dhunnya rѐya ta’kѐrah
lópót dάri tólѐs tananga sѐ la ѐghârisaghi só sѐ Maha Mѐyarsa, manóssa kódhu
sabbhâr bân narѐma.”
Samarѐna
apól-kómpól rѐng-órѐng sѐ ghâllâ’ la padâ bhubâr ka sabâna bi’dhibi’ sѐbâng,
bâdâ sѐ ngarѐ’ rebbhâ, bâdâ sѐ ngala’ tónas. Sabbhân lagghu Ra’op só eppaѐn
ta’perna absѐn nyiram bhâkóna, Ra’op dhibi’ ambu la ta’ nerrósaghi sakóla,
karna rѐng tuwa duwâ’na la ta’mampu abiayaѐ. Saѐngghâ bhân arѐna cóma lóng-nólóngi
eppa’na atani. Namóng maskѐ ta’ asakóla Ra’op
sѐnnѐng maca buku. Ra’op ólle bukuna ghâllâ’ dâri tókang juâl rop porop. Lambâ’
ghi’ bάktó asakóla Tsanawiyah ghuruna bânya’ ngalѐm karna kapѐntaranna Ra’op.
Tapѐ karna rѐng ta’ mampu, Ra’op ta’ nerrósaghi sakólana.
Panas arѐna
la mólaѐ nyengga’ ka tѐngnga. Sabâ cóklaan tѐlló ѐbu sѐ ѐtamenni bhâkó ghi’
karѐ saparó sѐramanna. Lapar campór pѐlka’ la kabbhi bâdâ. Kѐrѐman biasana la
dhâtѐng ghita’ ghâllâm ngómbâr tórah.
“Entar
dââmah emmaen rógi’ yâh?” Ra’op ѐtanyaaghi só eppaen. “Ya’la tabu’ rót córódhάn”
“Kórang
óning gulâh, Pa’!” jâwâbbhâ Ra’op. sambi terrós nyѐram bhungkana bhâkó sѐ ghi’ kѐni’.
“Mi’ ghi’
tѐr-ngateraghi tómat ka cómpóѐn Bun Nór Pa’,
sa’ biasaanna món ѐmma’ sanikah.” Ócaen Ra’op.
Suliha salaѐn
abhântó atani, pólѐ sambi awâl-jhuwâl ѐ pasar. Juwâlânna tantó bânni din
dhibi’. Suliha cóma ngala’ kalakóan ka Jih Ramli. Gita’ sóbbu Suliha la kódhu
mangkat ka rómana Jhih Ramli. Dhâ-maddhâi dhâghângan sѐ ѐkѐbââh ka pasar. Mѐlana
jarѐya sѐ mangkadhâ ka sabâ taghâr abân, kemma sѐ ghi’ nólónga jhuwâlânna, kѐmma
sѐ aghuringa jhukó’ bân amassa’ nasѐ’.
Langi’
biruh tadά’ óndάm sakalѐ, panas arѐna la ló’ ngelló’, mónyѐna nó’ óla’la
bhit-sambitdhân. Sѐramanna Ra’op só eppaen ghi’ karѐ telló paló.
“E… ya’
ambu gâllu. Laót!,” Óca’na Suliha. Ra’op só eppaen tѐtѐp matadâ’ aing sѐ nѐng
tѐmbâna. Sambi makaluar nasѐ’ bân jhukó’ dâri bak. Sѐ ka telló la padâ ngakan
kabbhi. Samarѐna ngakan pas nguca’
“Cabhugghâ
ѐkѐbâ, Ha?” sambi maccó tananga, Mawi atanya ka binina.
“Iyâ ѐkѐbâ,
Ka’, ѐcabhughâ satѐya dâiyâ?” sambhit Suliha sambi arѐngkѐssѐ pѐrѐng bân cóbik.
“Enjâ’ ta’
ѐcabhughâ satѐya, lagghuna bhâi. Ghi’ ѐtórapa pólana, marѐ jie pas ѐcabhuggâ.”
“Pabânya’
cabhukanna ka’ ma’lѐ subur bhungkana”
“Món can
malѐma rówa ѐbάktó engkó’ entar kalómpó’ tani, bâdâ duwâ’ órѐng dâri Dinas
Pertanian nguca’ sóró jhâ’ nya’ bânya’ ghâllu cabhughâ ca’na. bh
ndâr bhungkana bhâkóna jhâng-lanjhâng bân dâuna
ngampar, tapѐ dâuna rówa tѐpѐs can. Ta’ pangset. Bhungkana ódi’ rajâna ghun.”

“Bâh… yâ ѐlla
món dâiyâ, Kak!” saótdheh Suliha
Saѐrѐng
parjhâlânan bâktó bungah sѐ ghi’ kѐni’ la mólaѐ tѐngghi. Sabbân arѐ, Mawi,
Ra’op bân Suliha salѐng ajhung-rójhung nyiram bhâkóna. Cóma món la bhâkó bâk
rajâ padâ musó satѐya rѐya andi’ tambâân lakó, yâ arѐya móang óla’ sѐ cѐkka’ ka
dâun bân sólang. Ĕantara sabânya’na órѐng sѐ namѐn bhâkó cóma bhâkóna
kalóargana Mawi sѐ la tѐngghi. Laѐnna bâdâ sѐ ghi’ bhuruh namѐn, bân bâdâ sѐ
ghi’ cѐm tó’ót.
“Ma’ la
ѐsѐram malóló, Cóng?” óca’na Man Alih sambi mѐsem, Ra’op atólѐ pas nguca’.
“Enggi
nika’, Nóm” saótdhâ Ra’op sambi masang mówa jhâmbhâr
“Bhungkana
bhâkóna jiyâ’ cѐ’lѐburrâ dâuna la bânya’ sѐ kóning. Adâ’ dhâghâng sѐ nabâr ghi’
yâh?”
“Sóbung
gi’, Nóm!” sambi mateppa’palóan sѐ ghujur Ra’op ajâwâb
“Râncanana
bhâkóna bά’na rѐya ѐjhuâllâ ѐ bhungka apa ѐsѐksѐka dhibi’?”
“Ta’ óning,
napa can Eppa’ món ghânika Nóm, kaulâ dhibi’ ghita’ óllѐ abhâk rembhâk”
“Dââmah Eppaѐn
hah? Dinah kabâlâ ka eppa’ só emmaen yâh, laggu’ kó’ ngѐbââ dhâghâng dâѐnna’
kaangguy nyóngó’ bhâkóna bâ’na rѐya. Sapa taó cócók”
“Eppa’ ghi’
matѐppa’ jhâlâna aing kaessah ѐ tѐmór. Tiggâl dâgghi’ ѐpadâpa’ah”.
Samarѐna
jiâ Man Alih langsong ajhâlân ka dâjâ. Man Alih dhibi’ iyâ arѐya sala sѐttóng
rósóróna dhâghâng bhάkó ѐ kótta. Jhât sabbhân taón dhâddhi tókang pѐtódhu ka
bhâkóna rѐng tani sѐ namѐn bhâkó. Rѐng tani bânya’ parcajâ lantaran món mellѐ
bhâkóna rѐng tani langsong majâr kóntan. Sabâb ajiâ rѐng tani bânya’ ajhuâl bhâkó
ka Man Alih. Perna lambâ’ ghi’ rѐng tani ghita’ kenal ka Man Alih, sakabbhina
rѐng tani ѐ capó’ tipu só dhâghâng. Nabâr larang tapѐ ghun ѐbâjâri saparóna.
karѐna polѐ ta’majâr.
Malѐm rówa
sѐnarra bulân tѐra’ sara. Mónyѐna jhângkrѐk salѐng ót saódhân. Angin nyaóp
ka’bhungkaan sѐ bâdâ.
“Ella
jhuwâl bhungka bhâi, Kak!” sóarana Suliha sambhi nѐntѐng kópi ka Mawi sѐ bâdâ
neng ampѐr lóar só Ra’op. Sѐ kaduwâ salѐng ngabâs bân dâpadâ masang mówa pósang.
Sambi nyarópót kópi ghâbâyna Suliha, Mawi pas nguca’.
“Dhinahla
mótemmó lagghuna jhâ’ dâ’râmma. Kan ghi ta’ ѐmótemmó jhâ’ cócók apa enjâ’ bhâkóna,”
óca’na Mawi sambi mukka’ sóngkó’ só klambhina karna ójâng dhâteng atahlil ѐ mór
ѐmbong.
“Enggi,
Pak. Man Alih Lagghu’ nguca’ ngѐbââ dhâghâng dâri kótta can. móghâ-móghâ bhâi
ѐtabâr larang ma’ lѐ bâdâ tambâh róghâna tengnga nika,” óca’na Ra’op. Mawi só
Suliha la sѐm-mѐsѐm pólana Ra’op nguca’ kata jharѐya.
***
Pajhâr lagghu arѐna pón nyónara
Bapa’ tani sѐ
tѐdung pón jhâgââ
Ngala’ arѐ’ só landu’ tór capѐnga
Ngajhâlânaghi sarat kawâjibân
Atatamѐn mabânya’ hasѐl bhumina
Mama’mur nagârâ tór bhângsana.
Sónara arѐ
ghi’ kóning ѐ tѐmór. Karѐna ѐbbhun samalѐm ghi’ cѐkka’ ka rѐbbhâ só dâuana
geddhâng. Enga’ biasana Ra’op só Mawi la bâdâ ѐ Sabâna. Samalѐm sѐ katѐlló (Mawi, Ra’op, Suliha) la
marѐ abhâk rembhâk sóal bhâkó sѐ la bâdâ sѐ nabâr. Bhâkóna la bânya’ massa’ ѐ
bhungka. Bhân órѐng lѐbât bânya’ ngalѐm ka bhâkóna, lantaran bhungkana subor
bân dâuna ngakóning. Taón sabbhân padâ namѐn bhâkó kѐya, kѐng ta’ bhâghus ngan
taón satѐya. La abid rѐng atani bhâkó ta’ tóman arassaѐ manissâ arghâna bhâkó. Rѐng-órѐng
bânya’ ngarѐp taón satѐya rѐya bhάkó larang pólѐ.
“Assalamualaikum”
Mawi só Ra’op padâ lѐ tólѐan. Pósang sapa sѐ ngulók salam lantaran ta’ ѐkatѐla
karna katótóbhân bhungkana bhâkó. “Dimma órѐngah oy!” ngѐding mónyѐ dâiyâ Mawi
só Ra’op óngghâ ka tas tabun. “Iya’ dââna’ ghâllu,” órѐng ruwa sambi bâ’kóbâân, dhâng bilâ ѐlѐ tѐnglѐ
tѐppa’ Man Alih bân órѐng ka tѐlló. Mawi bân Ra’op pas ajhâlân entar ka Man
Alih sѐ bâdâ neng bâbâna bhungkana kѐrsѐn. Sambi mukka’ capѐlla bâng sѐbâng
lantaran sóap. Katѐlló órѐng jarѐya pas padâ asalaman.
“Rókó’,”
sambi makalóar rókó’ dâri kapѐnga. Pas ngala’ salencѐr. Esólѐt. Man Alih só duwâ’ kancana la padâ
bhul-sebbhulân arókó’.
“Ta’
arókó’,” sóarana Mawi nyambhit. Mawi lakaran la ambu arókó’ sajjhâk andi’
panyakѐt TBC. Món ghi’ sabâlluma andi’ panyakѐt, Mawi apóspós ka rókó’. Sa arѐ
samalѐm bisa ngabi’ tѐlló sampѐ’ ѐmpa’ tѐpak.
Póla riya dhâghânga sѐ dâri kótta. Atѐna Mawi aprasangka. Neng pѐngghir laóón Sabâna
Bun Su jhât bâdâ mótór abârna cѐllѐng. Mótór alós. Sambi ngabâs ka mótór só bâdâ
nѐng tabun laó’, Mawi só Ra’op ngecó’ abâs ka bhârânga Man Alih ghâllâ’. Matana
abâk pѐcѐng, pas sittongna la abâk tówa, aóbânan. Man Alih tóju’ asѐlla dhâp
dâ’ laó’. Kanca duwâ’na nѐng pѐngghir bârâân. Mawi só Ra’op nѐng tѐmóra Man
Alih. Rókó’ só nѐng tanang la tadhâ’. Órѐng sѐ ka tѐlló jârѐya acóra’ ató’
kótó’. Pas sakѐjjâ’ agghi’ Man Alih jâghâ. Pas kancana sѐ kaduwâ nóró’ jhâghâh
kѐya.
“Kó’
nyóngngó’a bhâkóna,” bhucѐng rókó’ sѐ bâdâ nѐng tananga ѐkѐpataghi, pas sѐ ka
tѐlló tórón ka tabun. Entar ka tѐngnga palóan. Mawi só Ra’op pagghun ju’ tóju’
ѐnaónga. Mata arѐ nyóngóp. Tapѐ katótóbhân óndâm. Panasse ta’ patѐ ѐghârâssa.
Sakitaran satѐngnga ѐjjâman sѐ katѐlló nai’ pólѐ ka tas tabun. Entar ka Mawi só
Ra’op. Dâri mór laó’ ngómbâr Suliha nyó’ón bak cѐllѐng. Ta’ abit pas dâpa’. Suliha
makalóar tѐrmós bân cangkѐra sѐ aѐssѐ kópi. Tѐrros pѐrѐng sѐ aѐssѐ dhâng
ghuring. “Eatórѐ, pas pasaѐ” Mawi ngatórѐ.
“Engkó’
matѐrrósâ rѐmbhâk sѐ bilâ’na,” ócap Man Alih, sambi nyarópót kópi ѐ gâllas.
“A… iyâ dâ’râmma
tólóssa?” jâwâb Mawi, Suliha só Ra’op ghun ngѐdingaghi.
“Dâiyâ… sѐngkó’
ya’la madâtѐng dhâghâng dâѐnna’, panasaran tѐrró nyóngngó’a langsong bhâkóna
bâ’na can, bân Alhamdulillah cócók ca’na” dhâghâng sѐ kaduwâ atólѐ sambi mѐsѐm,
“Ebâghi brempa can?”
Samarѐna
ngѐdingaghi partanya’anna Man Alih, Mawi, Suliha bân Ra’op salѐng manyema’
alias mabâdâ rѐmbhâk nit-kѐnidhân. Sajjhâk arѐ jârѐya bhâkó kaluargana Mawi
paju ka dhâghâng. Sepakat bhâkóna ѐjhuâl ѐ bhungka. Panabârân nemmóѐ sѐrѐn.
Sabâ cóklaan tѐlló ѐbu paju pѐttóng juta. Róghâh bân lѐssó la bâdâ tambhâna.
***
Kabhâr jhâ’
bhâkóna Mawi pajhu pѐttóng juta lѐkkas tasiar saantero kampóng. Bânya’ rѐng
tani bhâkó la padâ bhunga. Ngarѐp andiin pajhu larang kѐya. Saѐrѐng parjhâlânan
bάktó, bhâkó din rѐng tani laѐnna la padâ tówa kabbhi. Dâunna la bânya’ sѐ
kóning. Cóma lakó bisa ѐtѐró namóng rajekkѐ ta’ bisa ѐtѐndhâ. Arghâna bhâkó jân
arѐ-sajân módâ. Sѐ lѐbbi mѐrѐs bânya’ bhâkó sѐ ta’ paju. Makkѐa pajhuâ módâ sara.
Ta’ sasuai bân bârrâѐn lakó.
Arѐ la
cómpѐt, gendong maghrib la amónyѐ. Tandhâ la dâpa’ waktó istirahat. Malѐm rówa,
sakaluargaan Mawi la akómpól (Ra’op so Suliha) neng tѐras adâ’. Angin mólaѐ lѐrѐ,
kan kósambhi nѐng pѐnggirâ róma sajân nambâi kacѐllѐbhân malѐm. Nó’ kówѐk la
mólaѐ amónyѐ ѐ kajhâuân.
“Alhamdulillah
taѐngghi Pa’, bhâkóna paju larang. Eparѐngѐ óntóng” caѐn Ra’op
“Iyeh, Na’.
pabânya’ asókkór ka ghustѐ Allah, karna rajekkѐ rѐya la ѐator, tugassâ sѐngkó’
só bâ’na rѐya ghun nyarѐ ridhâân sѐ kóbâsa. Karna bânya’ órѐng alakó ghun ódi’
lakóna sѐ bârrâ’. Rajâkkѐna ta’ bârkat. Pabânya’ asókkór, ajiâ kuncina rѐng ódi’,
Na’!.”
Pamekasan, 7 Oktober 2019
*Fahrus Refendi. Pancarѐta
lahir e Pamekasan 07 Juni 1998 bân arópaaghi mahasiswa Universitas Madura
jurusan Bahasa & Sastra Indonesia.
*Carpan kasebbut emuat e
Majala Jokotole edisi Juli-Desember 2019
0 Comments