”SAMPEYAN abadhi napa, Ma’?”
”Reya agabay topa’ lobar
egiba’a ka buju’ dhaggi’an. Ba’na noro’a ka buju’?”
”Badha ponapa,
Ma’ e buju’?” Amaliyah, kompoyya Ke Haruddin pas atanya sambi
lang-nelang topa’ lobar se agundhung bangonna loncong aloncongan dhari
tellor.
”Badha lolobaran
dhaggi’an e buju’, Bing. Ba’na mon noro’a mare abajang asar ata-ranta ya, adhung-kodhung
pateppa’ ngeba Alqur’an, ba’na kan tao ngaji?”
”Ooo, enggi,
Ma’!” Amaliyah ngolok mama’ margana gi’ kene’ nerowe eppa’na
ngolok mama’ se biyasana ngolok kae.
Amaliyah tero
taowa apa ma’ ngeba topa’ ka buju’. Aba’na ta’ pate tao urusan adat ban
kabiyasa’anna reng-oreng Disa Totosan polana aba’na rembi’ ban neptep e kabupaten
laen amarga eppa’na oreng Totosan abine ka Kacamadan Sampang. Daddi ka Totosan,
Sumennep, paleng mole mon kerrong otaba badha parlo.
Topa’ lobar
eyanggi’ dhari janor pa’-empa’. Dhalemma aesse’ nase’, palotan badha
eesse’e kembang pas egantong e budhina labang. Konco’na janor se pa’-empa’ mon
ecocowagi kabbi pas esenta’ abareng maka daddi janor pole, tanto bannya’ ma’na
ban artena.
***
Guba ngajendhur
e masjid. Na’-kana’ adan Asar saleng saot dhari jubara’ ban jatemor.
Marena abajang reng-oreng Totosan arik-birigan, towa ngodha, entar ka buju’, se
kampong lao’ entarra ka Buju’ Pancor, se kampong dhaja ka Buju’ Ba’aji.
Mangkana pas bannya’ ngoca’ mon bagiyan lao’ esebbut Kampong Pancor.
Bu’-embu’ nyo’on
ponar ban rasol net-enneddan. Na’-kana’ nyandhakep Qur’an. Pa’-eppa’ nyamper asongko’an.
Arassa bunga bakal ngamba’a jaman nembara’, merteya tatamennan se daddi
sambungnga odhi’.
Menorot careta, Buju’
Pancor aropa’agi Astana oreng wali se banne asli oreng Totosan. Namong seda tor
emakamagi e Totosan. Daddi karamat.
Keyae Ajji
Mohtar nyeppowe tahlil dha’ reng-oreng se ta’ tao ngaji. Se tao ngaji, ngaji
Qur’an alenglenge buju’. Samarena atahlil, nase’ erobak, saleng maranta. Badha
se ngesse’e topa’, se laen metar se ekakana abareng.
”Ke Ajji parenge
kadha’ dha’arra, Man,” Bi’ Halima nyoro Man Arnawi.
”Ba, ella, mayu’ paranta
kabbi pas kambuli’i ngakan abareng olle ne’mat. Bila pole se along-polonga
mon ta’ keng cara reya ta’ kera. Apapole sakejja’ laggi’ la mosem
tane, emo’ kabbi,” Ke Ajji sambi nolonge maranta nase’ rasol, ta’ kasokan
eparanta’a kadha’.
”Enggi,
sae..sae..Ke, ngereng eyatore!”
Padha asela, rassa
jumambar tadha’ padha. Ngakan areng-bareng majarna’ pekkeran. Tor-catoran
saleng saot.
”Senga’ loppa
topa’ lobarra esse’e kembang, pagiba mole. Pabannya’ ngesse’. Reng-oreng
se ta’ entar dha’enna’ aterre ka bengkona,” Ke Ajji maenga’ ka
bu’-embu’ se ngesse’e topa’.
”Enggi, Ke, neka
maddhai sabarunju pon.”
”Heeeee....!” Ke
Ajji kasokan.
***
”Pa’, engko’ gella’ noro’ ka
buju’. Lebur mara bannya’ oreng, ramme,” Amaliya atotoran sambi
tang-gentangan mare abajang Mangrib e musalla.
”Ba’en ngakan e
dhissa’?”
”Ngakan saompa’an. Polana
ca’en juba’ mon ta’ arassaen,” Amaliyah ban eppa’na, Rafiqi, alogat
oca’ Sampang polana la para’ sapolo taon se akaluwarga ban neptep e
Sampang.
”Ma’ ta’ epabannya’?”
”Kennyang, Pa’, se
mangkada ngakan soto la’an. Tape engko’ noro’ ngaji ban mama’.”
”Bagus, ana’en
eppa’ jan hebat.”
”Ba’na tao, Bing,
lamba’ Buju’ Pancor rowa mon epaddek epabagus ampo gujur. Epaddek seyangnga kalagguwanna
la gujur kabbi. Ta’ kasokan epaddek epabagus. Mangkana buju’na
gun elenglenge bato celleng biyasa sampe’ sateya ta’ ebangun pole. Bannya’ careta
karamadda Buju’ Pancor keng mama’ la bannya’ loppana.”
”O... enggi Ma’,” Amaliyah
ngedhingagi caretana Ke Haruddin sambi ling-gulingan ban rokona.
”Juwa apa gunana,
Ma’?” Amaliyah ta’ pate tao abasa. Tekka’ ka se towa’an lako taloccor
ngoca’ enja’-iya asabab lakar lingkunganna bannya’ se ta’ abasa
tekka’ ka se towa.
”Ba, mon acaca’a
gunana bannya’, Bing. Se ta’ akompol bisa akompol abareng, rokon, ngaji, atahlil,
saleng asadaka. Poko’ bannya’ gunana ra. Acara cara gella’ rowa
sataon sakaleyan. Baktona mandila ra’-para’ mosem tamen nembara’. Mangkana ba’na
alake reng dhinna’ bai ya olle tao ka kaodhi’anna reng Totosan.”
”Hemmm... Mama’ nemmo
bain. Ma’ abanta’an kabin jing gi’ engko’ buru kellas ennem?” Amaliyah mancerot
ekala’-gella’.
Disa Totosan
kabannya’an se atane. Daddi ngadhebbi toron ojan tanto senneng gumbira. Kabannya’a
tanena coma ngandhallagi ojan, daddi atane sataon sakaleyan. Nemorra atamen
bako.
”Maddha se
abajanga, Pa’na Fiqi, pas adha’ara. Garowa’ emma’na Amaliyah pon
ta-maranta e dhapor,” Bi’ Rabi’a sambi jaga mobu roko.
”Ba, neko Isya’ pon,
gi?”
”Ja’ reng kose
cator ngajeddhul, badha adan ta’ ekedhing.”
”Banne nyator
angeng-dungngeng co-ngoco Amaliyah,” sambi jaga Ke Haruddin maloros sajada
ngimami bajang Isya’.
Susanti
ngakalotthak e dhapor. Abanjar pereng e meja pangakanan gangan maronggi, peccegga
terrong, ban guringnga juko’ panit. Nase’na bang nyamplong. Padha toju’
kabbi neret korse.
”Kobassa neka,
Bu’, abit kaula ta’ tapak gangan maronggi,” Rafiqi asirut sambi
nyabuk kobugan.
”Ya jareya, Cong,
gella’ engko’ nyadhiyai ba’na polana ngoca’ moleya.”
Buru olle tello
ompa’an pas Bi’ Rabi’a maambu se ngakan.
”Lu’ gallu ambu
gallu, mase badha gariyung e temoranna garo, Pa’na Fiqi. Senga’ badha tokar?”
Padha magak
kabbi se ngakan. Ke Haruddin buru kalowar.
”Badha napa, Ma’?”
Rafiqi nyosol ka lowar.
”Rowa’ e
temoranna, kona oba’na, badha se atokar paleng.”
”Tore entare, Ma’. Garowa’ bibbi
nanges rung-dharungan.”
Ke Haruddi ban
Rafiqi langsung mancal ka bun temorra.
”Badha apa, Ma? Halima
arapa?” Ke Haruddin langsung maso’ ka dhalem, kateppa’an labangnga ta’ etotop.
”Dhuuuu.... Ta’ tao,
Din, sakeng bagiyanna engko’ cara reya. Andhi’ ana’ settong ta’
macellep ka ate.” Bi’ Halima abukbuk dhadha memejil ka Ke Haruddin.
”Ja’ cara
ganeka, Ba’. Anapa sampeyan?” Rafiqi matennang Bi’ Halima eteggu’
tanangnga.
”Mon reng lowar
ja’ ro’-noro’. Neka wilayana kaluargana oreng,” Hasan nuding, sowarana
agantar, matana mendhar mara mardha.
”Ba, ja’ cara
jareya ba’na, Cong. Badha apa, Cong?”
”Jareya ngamok,
Din, polana ngakana nase’na gi’ ta’ massa’. Nase’ se gella’ egiba
ka buju’ ban engko’ egabay rasol. Mangka pas la’-mancella’. Sobluk
badhana etandu’. Ngamok adha’ mata adha’ colo’ ka engko’. Engko’ sela
budhu gubluk, ca’na parlo makane bilis ngeba nase’ ka koburan. La eyalose
ban engko’ soro antos sakejja’ laggi’ nase’na para’ rekedda.”
”Buuu...
Mamadul, mangkana, Bu’......” Ta’ mare lakka’ Hasan se acaca Ke
Haruddin langsung nganar ka Hasan.
”Arapa, Cong? Ja’
ro’-noro? Engko’ rey pamanna, mon eyako. Ba’na molae gella’ edina mase
kose nyangko’a ka embu’na. Ba’na reya epasakola, sangkolla embu’na ejuwal.
Mangaji manyare elmo ba’na ka jauna pangara olle daddi sampornana. Ta’ lulus
balakka’ ba’na la la’-nyala’agi adat tengkana masyarakat. Mon lakar lopot
menorot ba’na, toju’ pabendher atanya pasepa’ ja’ laju badhana kakan
matta. Jareya ba’na reng towana, patapa’anna ba’na. Dhimma ajar lang-macangkolang
bana, hah?”
Essep tadha’ sowara. Hasan
se ding-nuding asandhakep nondhu’.
”Dinggal ja’ kasare,
Ma’,” Rafiqi macellep kabadha’an, ngosot tengngana Ke Haruddin dhari se
kacer. Tanang se kanan gi’ but-jalibut nase’.
”Iya, Cong,
engko’ sella’ dhadha mon badha ana’ bangal ka reng towana. Tekka’
ba’na lamba’ bangal ka embu’na eyokom saare benteng epangger ka bungkana pao
ban engko’. Enga’ ba’na?”
”Enggi, Ma.”
Polana apa,
tadha’ jalanna bunga ban salamet mon ana’ reya ta’ ngormat reng towa.
Bi-lebbi reng towa bine’. Ka bengko marena, San, mon acaca’a jareya
ba’na mon galgal dhadhana terro taowa arapa ma’ ngeba nase’ ka buju’.
Mon badha se ta’ saroju’ ka pekker ban pangataowanna’ ja’ laju
ontal bungkol me’ caleggen. Mon tadha’ reng lamba’, ta’ kera badha ba’na sateya.”
”Enggi!”
Hasan ta’ metto
saot. Dhari dullu semmo sengka ban tako’ ka Ke Haruddin. Ke Haruddin gi’ wit
majadhi’. Ale’na eppa’na Hasan. Orengnga tatak keng sopan margana
ekasengkae bannya’ oreng.
”Ya kassa’
kan-ngakan pakennyang. Mara, Qi, moleya terrosagi ngakan.”
Angen ngadhuwes.
Ka’-bungka’an sale’bung nandha’agi mosem nemor para’ aganteya. Bulan
nyonar e attassa bubungan sora’na atampessan ka un-dhaunan. Tanggalla tanggal
pa’bellas. Badhana labang etotop. Sapasang jandhila epakartep. (*)
Tangerang, 2019
*Uswatun Hasanah Lulusan MA Miftahul Ulum Tang-Batang tor
STITA Sumenep. Ajar areng-bareng e UKM Komunitas Pelar ban LKSB Pangesto
Net_Think Community Sumenep. Carpanna se laen jugan maso’ dhalem buku “Tora,
Satengkes Carpan Madura (2017)”
*Carpan Paneka emuat e Radar Madura e tanggal 12
Januari 2020
0 Comments