Bâjing Tana

BÂḌÂ rѐng lakѐ’ ka roma. Asongodhân. Kolѐ’en potѐ. Ngangghuy kalambhi celleng. Aca-caca bi’ emma’. Engko’ ѐberri’ pѐssѐ. Soro kalowar mellѐ jhâjhân. Engko’ ta’ enḍâ’. Keng pagghun ѐpaksa. Emma’ aghighir. Engko’ sangghu ta’ anḍi’ tѐngka.

”Cong, sѐnga’ jhâ’ beng-tambeng!”

Ollѐ sabulân orѐng jiyâ ḍâteng polѐ. Engko’ ѐjhuluwi pѐssѐ. Bi’ engko’ ѐbuwâng. Engko’ tako’ pѐssѐna haram. Can tang eppa’, orѐng sѐ kolѐ’en potѐ dhujân nom-ѐnoman. Dhujân maѐn rѐng binѐ’. Engko’ aburu polѐ. Ѐntar ka tanѐyan. Orѐng jiya anyama Totok. Engko’ soro ngoca’ Nom Totok bi’ emma’. Emma’ ta’ toman abit bâḍâ ѐ roma. Sѐ molѐya kaḍhâng lebbi ḍâri sabulân. Engko’ ta’ tao apa sѐ ѐkalako emma’. Atanya ghun ѐjâwâb, ”Kakѐ sakola pabhenḍer ghâllu.’ Rѐken engko’ sakola ta’ bhenḍer ngara.

”Mara bilâ kakѐ sѐ bisa narѐma’a engko’?” cacana Nom Totok neng lѐncak tamoy.

”Dhina pasabbhâr ghâllu. Nantos tang ana’ anḍi’ lako.”

”Ta’ osa alako. Alako neng tang kennengan bhâi,” cacana polѐ.

”Ella dhina ta’ osa. Ma’lѐ tang ana’ tao rassa lako ka lowar.”

”Ѐman rapa, Lѐ’.” Ghân jiyâ taḍâ’ caca polѐ sѐ engko’ kѐḍing. Kabhuru ѐntar ka romana Mu’i. Neng ḍissa bâḍâ rѐng akompol.

Tanѐyan rammѐ. Kabânya’an rѐng tanѐ. Mu’i, tang kanca neng SMP. Emma’en alako ka Mekka noro’ anomma. Koca’en Mu’i, emma’en ta’ toman ngèrѐm pѐssѐ. Mu’i sampѐ’ ta’ ngako jhâ’ anḍi’ emma’ sѐ bâḍâ neng Mekka.

Mu’i oḍi’ kaḍuwâ bi’ eppa’en. Eppa’en rѐng tanѐ. Satѐya eppa’en Mu’i sѐ dhâddhi pangaḍâ’. Bâḍâ caca aѐng korang. Aѐng ta’ metto neng sombher. Tanѐna dhâddhi kerrѐng marghâna taḍâ’ aѐng. Ojhân ta’ ghellem ḍâteng. Sѐ mѐnta ojhân, orѐng sѐ nangghâ’â ojhung taḍâ’. Ta’ osom. Orѐng lebbi parcajâ mosѐm katѐmbhâng ojhung.

”Torѐ lѐ lekkas marѐ. Pas kѐntarѐ!”

”Tatta’ kopѐngnga ma’ tѐngel!”

”Dhina laonan bhâi ghâllu.”

”Arèya bânnѐ marghâna sakejjhâ’. Mon taḍâ’ aѐng manossana matѐ.”

”Sapa? Sapa?”

”Ka morlao’. Obbhâr lajhu!”

”Ella dhina engko’ sѐ nganowa.” Ngoca’ Nom Pardi los-alos.

Ma’ marѐngѐs ngèḍingaghi. Katon cora’ atokara rѐng-orѐng rèya. Ḍâri jhâu, Nom Totok molѐ. Motorra mangkat sѐ abârna celleng.

Lem-malem, ḍâtengnga ngajhi. Emma’ ѐntar ka tang kamar. Ngabâlâ apa sѐ ѐjhelling engko’ neng romana Mu’i. Engko’ ngoca’ orѐng tanѐ bânnya’ aghighir polana aѐng ta’ aghili. Nyompet, ta’ kalowar ḍâri sombher. Tanѐna bânnya’ matѐ. Sapѐ nangghâlâ dhâddhi sengka sѐ ajhâlâna polana pelka’. Gherrunganna rѐng tanѐ kerrѐng. Emma’ ghun aonggu’.

Lagghuna, emma’ mangkat polѐ ka kalakowanna. Aberri’ bânnya’ pѐssѐ ka engko’. Ètarѐma. Engko’ mangkat ka sakola bhâreng Mu’i. Mowana Mu’i katon rѐng sossa. Mellas cѐ’ mellassa.

”Kakѐ arapa ma’ cora’ bâdâ panapan.”

”Tang eppa’ atokara ka morlao’. Engko’ tao sapa rѐng-orѐng sѐ neng dissa. Bânnya’ bâjingnga. Bâjing tana. Mon ghun rѐng ka sapolo dâri rѐng tanѐ ѐkakan bi’ bâjing jiya.”

”Pojhur bâdâ Nom Pardi sѐ maѐnga’.” Cacana polѐ.

Engko’ paḍâ tao jhâ’ dhisa ḍinna’ korang aѐng. Ojhân la abit ta’ ḍâteng. Ghân renḍeng bhâi orѐng senneng maskѐ ta’ ghellem ojhân. Ḍârina cѐ’ abiddhâ sѐ nantos ojhân toron.

Nom Pardi bâḍâ neng bâbâna kan perrѐng. Engko’ ngatѐla’ ḍâri jhâu. Mu’i paḍâ ajhelling. Cѐthak panas marghâna mataarѐ. Samolѐna sakola engko’ bi’ Mu’i ngaop neng kobhung pѐngghir sabâ. Bâḍâ rѐng ḍâteng ḍâri lao’. Nom Pardi asalaman. Engko’ cora’ kennal ka orѐng sѐ ngangghuy kocca. Bhenḍer. Jiyâ Nom Totok sѐ terro ka tang emma’. Ano apa orѐng jiyâ tatemmo bi’ Nom Pardi?

”Semma’ѐ, Har.”

”Kakѐ bhâi sѐ neng ḍissa. Dhina engko’ nantosa ḍinna’. Engko’ loppa’an polana.”

Mu’i masemma’. Kopѐngnga mekkar neng buḍina kan perrѐng. Ngѐḍingaghi oca’en rѐng kaḍuwâ. Marѐ ngѐḍingaghi sampѐ’ Nom Totok molѐ. Mu’i abâli polѐ ka kobhung.

”Nom Pardi narѐma pessѐ bânnya’. Ella engko’ nyangka Nom Pardi akanca bi’ jing-bâjing sѐ bâḍâ neng guḍâng mѐnnya’,” koto’en.

”Guḍâng mѐnnya’ ḍâ’râmma?”

”Abbâ... rѐng sѐ akocca jiyâ anḍi’ guḍâng neng morlao’. Bâri’ rѐng-orѐng acaca jiyâ.”

Ta’ nyangka. Engko’ ta’ nyangka jhâ’ tang emma’ akanca’an kiya bi’ Nom Totok sѐ maancor nasѐbbhâ rѐng tanѐ. Tanѐna orѐng bânnya’ matѐ marghâna mѐnnya’en ngalowa neng tanѐna rѐng tanѐ. Ta’ manglo, Nom Pardi bânnya’ mellѐ tana moḍâ neng morlao’ jiyâ. Dhâddhi polana jiyâ.

Mu’i ngabâlâ ka eppa’en jhâ’ Nom Pardi anḍi’ nѐyat nolongenna bâjing tana. Eppa’en Mu’i ngejjhit. Ta’ tarѐma. Langsong makompol rѐng tanѐ polѐ. Lebbi bânnya’ ḍâri sѐ aḍâ’.

”Bâḍâ rѐng ḍâlem sѐ nolongѐ bâjing tana rowa. Maju kѐntarѐ.”

”Ѐtatta’a ḍimmana?”

”Obbhâr!”

Nom Pardi la tao jhâ’ rѐng tanѐ ta’ kadhibi’ân. Nom Pardi alonca’ ngala’ honḍâna. Ѐntar ka morlao’. Ngѐbâ tas rajâ.

Eppa’en Mu’i bi’ rѐng tanѐ sѐ laѐn la mangkat kèya. Ѐntar ka morlao’. Engko’ bi’ Mu’i noro’ buntѐ’. Neng jhâlân engko’ tatemmo bi’ emma’. Emma’ najhâ’ tang tanang. Soro molѐ. Ta’ osa ro’-noro’, koca’en.

”Engko’ terro nyongngo’a bânnѐ atokara. Polana emma’ semma’ ka Nom Totok. Engko’ ta’ enḍâ’ mon rѐng lakѐ’ sѐ bhâkal dhâddhiya tang eppa’ jiyâ bâjingnga tana. Nyossaѐ rѐng-orѐng tanѐ.”

”Kakѐ ma’ bângal ka emma’ satѐya? Sapa sѐ rѐmbi’ kakѐ? Ngala’ ka bhuppa’en kakѐ yâ. Lakar la ta’ pѐntos dhâddhi ana’. Soro sakola pabhenḍer bânnѐ ro’-noro’ buntѐ’ jiyâ. Jiyâ urusanna rѐng towa! Ngartѐ kakѐ cong?”

Tang tanang pagghun ѐtajhâ’. Tang cѐthak ѐkarobung lala’. Lala’ maso’ sampѐ’ ghân ḍâḍâ. Ta’ kowat engko’ ngѐḍingaghi cacana emma’ sѐ ngangghep engko’ ta’ pѐntos dhâddhi ana’. Tang eppa’ lakar sala. Aburu bâkto emma’ bhuto bhântowan. Tang emma’ sakѐ’ sara. Polana ta’ bisa anḍi’ ana’ polѐ eppa’ ta’ enḍâ’ ka emma’. Dhing emma’ la bârâs, tang eppa’ taḍâ’ omor neng Malaysia. Nya Mideh sѐ makabhâr.

Engko’ ḍâpâ’ ka roma bi’ emma’. Ta’ tao apa sѐ bhâkal ѐkalako bi’ eppa’en Mu’i bi’ rѐng tanѐ sѐ laѐn. Emma’ ngabâlâ jhâ’ Nom Totok bi’ bâjingnga la paḍâ onga’. Bânnya’ sѐ negghu’ arѐ’ bân toḍi’. Emma’ nyoro engko’ salѐn kalambhi bi’ soro makompol kalambhi. Emma’ ngakona ka engko’ terro ngallѐya kennengngan. Yâ engko’ noro’ pato. Kѐng terro ta’ ѐghighirâ polѐ.

”Dhuliyân asalѐn. Sengka neng ḍinna’. Tako’ bânnya’ bhânta ta’ bhenḍer.”

Eppa’en Mu’i ѐkabhâr matѐ. Cѐthagghâ tolghes. Bânnya’ ḍârâ sѐ ngalocor neng tanѐyan guḍâng mѐnnya’. Neng arѐ Jumat, plisi ḍâteng ka roma anyarra tang emma’. Engko’ ka ḍâlem nyarѐ emma’. Emma’ taḍâ’. Aburu lѐbât buḍi. Engko’ ghimeng neng lowar. Plisi pagghun ḍântos. Engko’ ngoca’ emma’ taḍâ’. Pagghun ta’ ngallѐ. Engko’ ngoca’ bâḍâ apa. Coma maghi sorat ka engko’. Ѐssѐna, tang emma’ sala polana abhânto bâjing tana maessa’aghi tana sѐ ѐbelli. Kalѐbunna paḍâ ѐpѐghâ’. Karѐ tang emma’ sѐ pagghun ѐsarѐ bi’ orѐng. Plisi jiyâ mèghâ’ engko’.

Engko’ ta’ nyangka tang emma’ dhâddhi sѐnga’ jiyâ. Sapa taowa. Guḍâng mѐnnya’ sѐ jhâlân sampѐ’ satѐya jiyâ ta’ ollѐ ѐdhi ḍâri attas. Koca’en plisi perusahaannya ilegal. Bâḍâ kapatѐyan sѐnga’ rèya ghi’ bhuru ngoca’? Ri’-bâri’en kemma ma’ cora’ ѐghem? Tang emma’ sѐ ѐyѐller. Attasan jiyâ ghun sѐ nyaman. Sem-mѐsem palѐng. Ghun nyoro mèghâ’ orѐng sѐ la paḍḍhâng salana. Tana tanѐ pagghun matѐ. Ta’ kѐra bisa ѐpadhâddhi tanѐ polѐ. Aѐng pagghun ta’ jhâlân. Mѐnnya’ ngalowa neng ghir-pѐngghirrâ. Nantos sataon ḍutaon. Guḍâng jiyâ pagghun ѐbukka’ polѐ.

*)Zainal A. Hanafi. Lahir di Pamekasan. Sekarang bergiat di Sivitas Kotheka dan Pena Aksara. Buku perdananya Èsarèpo Bèncong (2017).

*Carpan ini tayang di Radar Madura 29 Desember 2019.